ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΣΠΡΟΓΕΙΩΝ
Αν κάποιος ήθελε να σκιαγραφήσει την εικόνα της Ελλάδας θα έπρεπε να ξεκινήσει από τα μικρά χωριουδάκια της, τα άγνωστα και ασήμαντα, όπου γαλουχήθηκε η Ελλάδα όλων των αιώνων.
Ένα τέτοιο μικρό χωριό είναι τα Ασπρόγεια ή Στρέμπενο όπως λεγόταν παλαιότερα. Το χωριό αυτό ανήκει διοικητικά στο νομό Φλωρίνης και εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Καστοριάς. Βρίσκεται στο 21ο χλμ. Της εθνικής οδού Αμυνταίου-Καστοριάς και ανήκει στο δήμο Αετού.
Κτισμένο στις πλαγιές των διακλαδώσεων του όρους Βίτσι απέχει από τον κεντρικό δρόμο 1500 περίπου μέτρα. Έτσι, καθώς είναι ψηλά, φαίνεται σαν μοναστηράκι. Λούζεται στο πράσινο και στα γάργαρα νερά του. Τα βουνά που το πλαισιώνουν γύρω-γύρω είναι κατάφυτα από οξιές, βελανιδιές και άλλα δέντρα.
Η ιστορία του μικρού αυτού χωριού, του οποίου οι κάτοικοι σήμερα ανέρχονται στους 459 (απογραφή 2001) είναι σχετικά πρόσφατη. Κτίστηκε κατά το τέλος του 17ου αιώνος, κατά την άποψη του παλαιού δάσκαλου του χωριού Παντελή Οικονόμου, κτίστηκε γύρω στο 1752. Οι περισσότεροι κάτοικοι ήρθαν από την Ήπειρο και κυρίως από την Τσαμουριά, περίχωρα Μοσχοπόλεως, από την Θεσσαλία, Άγραφα και άλλες περιοχές. Εξ άλλου τον τόπο καταγωγής μαρτυρούν και τα επίθετα των κατοίκων, όπως Μίχηδες από την Σαμαρίνα, Αγραφιώτες ή Βαινάδες από την Άγραφα, Βολιώτες από το Βόλο κ.α. Οι τελευταίοι ξεκίνησαν από την Ήπειρο πήγαν στο Βόλο και συγκεκριμένα κάποιος Νικόλαος Τσάμος παντρεύτηκε εκεί και έτσι πήρε το επώνυμο Βολιώτης.
Όλοι έφυγαν από τα μέρη τους για να γλιτώσουν από τη θηριωδία του Τούρκου κατακτητή, επειδή ήταν άνθρωποι ελεύθεροι. Από την Ήπειρο έφυγαν εξ αιτίας του Αλή Πασά ο οποίος έκανε να δεινοπαθούνε οι κάτοικοι της περιοχής.
Κατοίκησαν σ' αυτή την περιοχή γιατί μορφολογικά και γεωγραφικά προσφερόταν το μέρος αυτό για κρυψώνα. Οι πρώτοι άνθρωποι που έφθασαν στην περιοχή ήταν δεκαέξι και βασική τους ασχολία ήταν η κτηνοτροφία. Έτσι ανάμεσα στα δένδρα έκαναν τις καλύβες τους, για να μη τους αντιληφθούν οι Τούρκοι. Αργότερα έφθασαν και άλλοι άνθρωποι και ζούσαν διασκορπισμένοι στις γύρω περιοχές κατά συνοικισμούς.
Συνοικισμοί υπήρχαν στις θέσεις Ελενίτσα, Αμμουδιά, Λεπτοκαρυές και άλλες περιοχές. Λόγω όμως διάφορων επικινδύνων εντόμων και ύστερα από σύσταση των Τούρκων που ζούσαν στα γειτονικά χωριά όπως το Σκλήθρο, έκτισαν όλοι μαζί το καινούριο χωριό πιο ψηλά.
Το καινούριο χωριό το ονόμασαν αρχικά Στερέβενο (εκ του στερεός) όπως διηγούνται μερικοί επειδή τελικά πήρε μια τελική θέση. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το ονόμασαν εξ αρχής Στρέμπενο επειδή το χώμα γυαλίζει κάπως σαν να έχει κουκίδες ασημιού (στρέμπρο -ασήμι).
Οι κάτοικοι όπως ανέφερα καταγόταν από διάφορες περιοχές γι' αυτό και οι κάτοικοι μιλούσαν την αλβανική όσοι κατάγονταν από την Σαμαρίνα, άλλοι τη βλάχικη και άλλοι την ελληνική.
Αργότερα ήρθαν σ' επικοινωνία με σλαβόφωνους γείτονες και μετά από πιέσεις και τρομοκρατία άρχισαν να μιλούν τη σλαβόφωνη διάλεκτο.
Η συμμετοχή του χωριού στους αγώνες του γένους υπήρξε μεγάλη. Έδωσαν το παρόν τους σε κάθε κάλεσμα της πατρίδας. Το 1821 έτρεξαν πολλοί κάτοικοι και υπηρέτησαν κάτω από Έλληνες οπλαρχηγούς. Ο καπετάν Γιώργης Κύρκου ή Καπετάν Βέτοις υπηρέτησε στο σώμα του Αθανασίου Διάκου και άλλοι στο σώμα του Μάρκου Μπότσαρη.
Πολλές φορές αντιστάθηκαν στους Τούρκους και έσωσαν το χωριό. Είναι βέβαιο ότι πολλοί από τους κατοίκους του χωριού πήραν μέρος στον άτυχο πόλεμο του 1897.
Η περίοδος όμως που ανέπτυξε έντονη πατριωτική δράση και έδειξε τη γενναιοψυχία των κατοίκων, είναι η περίοδος του αιματοβαμμένου Μακεδονικού αγώνα.
Πολλοί κάτοικοι θυσιάστηκαν στο βωμό της Πατρίδας. Ανάμεσα τους είναι ο Παπα-Δημήτρης Οικονόμου, συνεργάτης του Μητροπολίτη Καστοριάς. Η προτομή του βρίσκεται στο προαύλιο της Εκκλησίας του χωριού.
Ο Βαγγέλης Γεωργίου ή αλλιώς καπεταν Βαγγέλης Στρεμπενιώτης ήταν αρχηγός σώματος, ένα παλληκάρι που το θαύμαζε και ο Ίων. Δραγούμης, κουνιάδος του Παύλου Μελά.
Στο Μακεδονικό Μουσείο Θεσσαλονίκης υπάρχουν επιστολές του Παύλου Μελά γραμμένες στο χωριό. Οι κάτοικοι αγάπησαν πάρα πολύ τον Παύλο Μελά και τον φιλοξένησαν και τον ξεπροβόδισαν όλοι μαζί.
Μα και όλοι οι άλλοι αγώνες του έθνους βρήκαν πρόθυμους τους κατοίκους του ορεινού χωριού. Βαλκανικοί, Α' Παγκοσμιος, Μικρασιατική καταστροφή, 40-41.
Έτσι στην πορεία του Ελληνικού Έθνους έβαλε το λιθαράκι του και το μικρό αυτό χωριό.
(Πληροφορίες από την εργασία της κ. Σεβαστιανής Βολιώτου-Δεσποινούδη «Ιστορία και Λαογραφία των Ασπρογείων»)